شوراى عالى انقلاب فرهنگى در جلسه 513 مورخ20/12/81 به پیشنهادشوراى فرهنگى و اجتماعى زنان، سیاستهاى بهبود وضع گذران اوقات فراغت زنان و دخترانرا به این شرح تصویب کرد:
مقدمه:
به اعتقاد جامعه شناسان فراغت تجربهاىاست که فرد هنگام رهایى از اشتغالات و الزامات کار روزانه بر اساس تمایلات ورهیافتهاى شخصى و مشارکت داوطلبانه متناسب با نیاز و ذوق خود انتخاب مىکند تا جسم،فکر و شخصیت او رشد و پرورش یابد. سیاست فرهنگى نظام اسلامى نیز درخصوص اوقات فراغتبر مبناى زمینهسازى جهت گذران مطلوب، مفید و سازنده آن و هدایت فکرى و عملى وبارور سازى اوقات زندگى است. لذا فراغت در نظام ارزشى اسلام جنبه فرهنگى و دینىداشته و از صورت تفریح و سرگرمى صرف خارج است. زمان فراغت، زمان رشد و شکوفایىاستعدادها، تقویت روحیه، مشارکت فعال فرهنگى و اجتماعى و زمان خودسازى در عین کسبنشاط پایدار، شادابى، طراوت و کارایى و رفع خستگى فکرى و روانى در زندگى فردى وجمعى است. لذا ضرورى است تا جوامع آگاه با اجراى سیاستهاى مناسب و سنجیده اقتصادى،اجتماعى و فرهنگى، ایجاد تسهیلات و خدمات، فراهم کردن فضاها و محیطهاى مناسب فرهنگىو ورزشى، اتخاذ روشهاى تشویقآمیز و...، از هدر رفتن اوقات فراغت جلوگیرى کرده و بهبارورى آن کمک نمایند.
اهداف:
1ـ ایجاد هماهنگى میان کلیه دستگاههاىسیاستگذارى، برنامهریزى، اجرایى و نظارتى بمنظور استفاده بهینه از توان و امکاناتموجود و تبادل تجربیات، اطلاعات و منابع درخصوص اوقات فراغت زنان و دختران.
2ـمهارت بخشى و ارتقاء سطح آگاهى، خردمندى و توانمندیهاى فردى، خانوادگى و اجتماعىزنان و دختران در راستاى ایفاى نقش اساسى آنان در عرصههاى مختلف.
3ـ جهت دهى بهبرنامهها و فعالیتهاى مختلف گذران اوقات فراغت زنان و دختران در راستاى تأمینسلامت جسمى و بهداشت روانى، کاهش اضطراب و خستگى، کسب نشاط و شادى، شناسایى و رشداستعدادها، تقویت تمایلات دینى و اخلاقى و هویت دینى و ملى زنان.
4ـ توسعه،تجهیز و گسترش امکانات مراکز فرهنگى و ورزشى براى گذران اوقات فراغت بانوان بااولویت به مناطق محروم.
مؤلفه 1 . برنامه و فعالیت
راهبرد 1 . ضرورت جهتدهى به برنامهها و فعالیتهاى فرهنگى
سیاستهاى اجرایى:
- توجه به تنظیم وارائه برنامهها و تولیدات فرهنگى ویژه بانوان، متناسب با سن، سطح تحصیلات، وضعیتتأهل و وضعیت فرهنگى - اجتماعى، نیازهاى روحى و روانى، مقتضیات محل زندگى، خصوصیاتاقلیمى، سنتها، آداب و رسوم محلى و منطقهاى.
- تبلیغ فرهنگ بهرهورى و استفادهبهینه و مثبت از اوقات فراغت در میان بانوان و خانوادههاى آنان از طریق ذکر فوائدآن در زندگى فردى، خانوادگى و اجتماعى و حساسیت بخشى به خانوادهها.
- جهت دهىزنان خانه دار در خصوص بهرهورى بهینه از اوقات فراغت در خانه از طریق افزایش سطحآگاهى، انجام کارهاى عامالمنفعه و کسب سایر مهارتهاى فردى و اجتماعى توسطرسانههاى مختلف و آموزشهاى غیر حضورى.
- جهت دهى برنامهها به سمت رشد روحیهخلاقیت، ابتکار، نوآورى و تقویت اعتماد به نفس و خودباورى در میان زنان ودختران.
- توجه به بارورسازى اوقات فراغت متناسب با تحولات اجتماعى، فرهنگى واقتصادى جامعه.
- پرهیز از گرایش برنامهها به سمت ابتذال، سطحى نگرى، خودباختگىفرهنگى و مظاهر فسادآور غرب.
- ترغیب عمومى بویژه در زنان و خانوادهها نسبت بهمؤانست بیشتر با طبیعت و بهرهمندى از مواهب طبیعى و سیر و سفر.
- ترغیب زنان بهامر ورزش به عنوان مروجین و مشوقین ورزش در خانواده و تأثیر سلامتى و شادابى آنهادر تأمین سلامت روانى، اجتماعى و فرهنگى خانواده و جامعه.
- تبلیغ و ترویج فرهنگمطالعه و استفاده مطلوب از اوقات فراغت براى تقویت قوه ادراک و تحلیل و ارتقاء سطحآگاهىها.
- توجه به جهتگیریهاى صحیح فکرى، فرهنگى، اعتقادى در برنامههابمنظور آشنایى زنان و خانوادهها با زمینهها و مجارى تهاجم فرهنگى، تحکیم ایمان،تقویت باور دینى و رشد هویت فرهنگى و اجتماعى آنان.
- تبیین، ترویج و تبلیغفرهنگ عفاف و رعایت اصول و موازین اخلاقى و ارزشى در محیطهاى فرهنگى.
- ارائهمعلومات لازم براى آشنایى، پیشگیرى و توانمند سازى زنان در مقابله با آسیبهاىاجتماعى و فرهنگى زنان، آگاهى از مسائل بهداشت جسمى، روانى، محیطى و تغذیه صحیحزنان و کودکان، اطلاع از روشهاى تربیتى و پرورش فرزندان، فنون و مدیریت خانه وروابط خانوادگى، حقوق و تکالیف زوجین، آشنایى با قوانین کشورى، مباحث اخلاقى و دینىدر قالبها و شیوههاى جذاب و نوین.
- افزایش آگاهى و توان نقد و تحلیل مسائلفرهنگى - اجتماعى زنان درخصوص شخصیتپردازى و نقشهاى ارائه شده از زنان دررسانههاى مکتوب و تصویرى.
راهبرد 2 . ضرورت تقویت و گسترش برنامهها وفعالیتهاى مذهبى و اتخاذ تدابیر لازم براى جذب مخاطبین این برنامهها
سیاستهاىاجرایى:
- ارائه اطلاعات و معلومات، متناسب با نیازهاى فکرى، فرهنگى و اجتماعىبانوان با رویکرد به مبانى دینى و منطبق با سیاستها و قوانین نظام جمهورى اسلامىایران.
- لزوم توجه به بزرگداشت مناسبتها و ایام ویژه و معرفى آداب و رسوممتعارف مراسم و اعیاد مذهبى.
- تقویت و تعمیق محتواى معنوى برنامههاى تفریحى،ورزشى و سرگرم کننده و فرآوردههاى فرهنگى )فیلمها، نمایشگاهها، مسابقات، تئاترها و ...( ارائه شده در اوقات فراغت زنان و دختران.
- اتخاذ شیوههاى تشویق مستقیم وغیر مستقیم زنان براى جلب مشارکت آنان و بهرهورى از برنامههاى مذهبى و سازنده.
راهبرد 3 . توسعه تحقیقات بمنظور ارتقاء کیفى و کمّى برنامهها و فعالیتهاىمربوط به اوقات فراغت زنان
سیاستهاى اجرایى:
- انجام تحقیقات نیازسنجى اززنان و دختران بمنظور موضوعبندى، اولویت بندى و تنظیم برنامههاى مربوط به اوقاتفراغت زنان با رعایت اصل تنوع، جذابیت، کارآمدى و جدید بودن برنامهها.
- تعییناولویتهاى تحقیقاتى در خصوص نحوه تأمین اوقات فراغت و ارزیابى مستمر از برنامههاىفرهنگى بانوان از طریق پژوهشهاى نظر سنجى و تأثیر سنجى بر زندگى فردى، اجتماعىو.... زنان و دختران.
- انجام پژوهشهاى تطبیقى بمنظور استفاده از راهکارهاى عملىو اقدامات انجام یافته پیرامون اوقات فراغت زنان و دختران در کشورهاى مسلمان و غیرمسلمان.
- انجام پژوهشهاى تطبیقى براى بهبود وضعگذران اوقات فراغت زنان درمراکز فرهنگى مختلف و تبادل اطلاعات.
راهبرد 4 . ضرورت ایجاد زمینههاىمناسب براى بهره ورى اقتصادى از اوقات فراغت زنان و دختران.
سیاستهاىاجرایى:
- ترویج فرهنگ کارمحورى و استفاده عملى از دانش در زندگى فردى و اجتماعىزنان و دختران.
- توجه به آموزشهاى فنى و حرفهاى و دانشهاى کاربردى.
- مهارت بخشى لازم به زنان و دختران بمنظور گسترش اشتغال مولد خانگى و کاهش معضلبیکارى.
- ارزش گذارى و ارائه گواهینامه و مدرک معتبر رسمى به دانشآموزان ودانشجویان شرکت کننده در برنامههاى اوقات فراغت و لحاظ نمودن آن در نظام آموزشىکشور و مراکز کاریابى.
مؤلفه 2: نیروى انسانى
راهبرد .1شناسایى، تربیتو بهرهگیرى از نیروهاى کارآمد در عرصه فعالیتهاى فرهنگى و تقویت کادر فرهنگى مراکزمربوط.
سیاستهاى اجرایى:
- استفاده از زنان توانمند و متعهد )از دانشآموختگان حوزوى، دانشگاهى و نیروهاى دستگاههاى اجرایى( بمنظور جلب مشارکت آنان دربرنامه ریزى و اجراى اوقات فراغت بانوان.
- پیش بینى ضوابط و شرایط خاص علمى،اخلاقى و فرهنگى ویژه مربیان، متناسب با شرایط و ویژگیهاى برنامههاى مختلف.
- لزوم استفاده از توانایىها و ظرفیتهاى دختران روستایى و عشایرى و استفاده از آنانبراى بهینهسازى وضع فرهنگى - اجتماعى و اقتصادى زنان روستایى در قالب طرحهاى اوقاتفراغت.
- اتخاذ تدابیر لازم براى جذب و تربیت مدیران و برنامهریزان فرهنگى - اجتماعى از میان بانوان متعهد و متخصص.
مؤلفه 3 . مدیریت و نظارت
راهبرد 1 . ضرورت تقویت مدیریت کلان فرهنگى و اتخاذ روشها و شیوههاى کارآمد نظارتى دربرنامهریزى اوقات فراغت
سیاستهاى اجرایى:
- تدوین شاخصها و نظام ارزشیابىاز عملکرد مدیران و برنامههاى مراکز ذىربط در ابعاد مختلف بمنظور تکمیل و ارائهالگوهاى موفق از نحوه گذران اوقات فراغت زنان.
- ارتقاء سطح آگاهیها وتوانمندیهاى فرهنگى مدیران و مسئولان از طریق برگزارى دورههاى آموزش ضمن خدمتبصورت کوتاه مدت و دراز مدت.
- تشویق و ترغیب مدیران خلاق، معرفى شیوههاى موفقمدیریت و نیز معرفى مراکز نمونه در گذران اوقات فراغت.
- نقد و ارزیابى مستمربرنامههاى اوقات فراغت بانوان در مراکز ذىربط بمنظور بازنگرى براى تعمیق محتوا وجذابیت و تقویت تمایلات دینى و اخلاقى در برنامهها.
راهبرد 2 . هماهنگىمیان دستگاهها و مراکز فرهنگى براى استفاده بهینه از امکانات، منابع و نیروى انسانىیکدیگر
سیاستهاى اجرایى:
- تخصیص بودجه و منابع مالى و امکانات لازم توسطدستگاه و سازمانهاى ذىربط براى تأمین اوقات فراغت بانوان و تبادل تجهیزات وامکانات بین دستگاههاى اجرایى براى تأمین اوقات فراغت بانوان.
- برنامهریزى،ایجاد هماهنگى و نظارت بر اجراى سیاستها و برنامههاى اوقات زنان و دختران در مرکزتوسط شوراى اجتماعى وزارت کشور در استانها به عهده کمیته زنان و جوانانمىباشد.
- تهیه گزارش عملکرد سالانه درخصوص برنامههاى اوقات فراغت توسط مدیرانهر دستگاه و ارسال آن به کمیته زنان و جوانان در استانها و انتشار آن توسط شوراىاجتماعى وزارت کشور.
- شناسایى مشکلات و معضلات موجود در مراکز مربوط در خصوصگذران اوقات فراغت زنان و ارائه راهکارهاى مناسب براى حل آنان.
مؤلفه 4 . توسعه و تجهیز و گسترش امکانات
راهبرد 1 . شناسایى و گسترش امکانات و تجهیزاتفرهنگى دستگاهها براى استفاده بانوان در اوقات فراغت .
سیاستهاى اجرایى:
- ایجاد زمینه مناسب براى مشارکت و سرمایهگذارى سازمانهاى دولتى، غیر دولتى و آحادمردم براى احداث مراکز فرهنگى، هنرى و ورزشى ویژه بانوان.
- شناسایى و معرفىمراکز فرهنگى - اجتماعى )تخصصى و عمومى( براى اطلاع و استفاده سایر دستگاهها ونهادها از امکانات و تولیدات فرهنگى موجود و اطلاع رسانى عمومى به زنان و دخترانبراى بهرهمندى از این مراکز.
- فراهم نمودن زمینههاى لازم براى بهرهمندىبانوان محروم و مستضعف از امکانات موجود فرهنگى بدون پرداخت هزینه.
- اتخاذتدابیر مناسب براى توسعه مراکز فرهنگى و بهرهمندى سریع، آسان و ارزان از تسهیلاتفراغتى در محل زندگى بانوان و توزیع عادلانه این امکانات در استانهاى مختلفکشور.
- رعایت ضوابط معمارى اسلامى و ملى با توجه به خصوصیات روحى و جسمى بانواندر ساخت و تجهیز مراکز فرهنگى ویژه آنان.
- ایجاد مجتمعهاى چند منظوره فرهنگى،هنرى، ورزشى محفوظ و مستتر در تهران با امکانات گوناگون اعم از کتابخانه، سالناجتماعات، سالن سینما، مهدکودک، وسایل شهربازى، غذاخورى، محل خرید و ... بعنوان یکحرکت آغازین و الگویى.
- اختصاص بوستانها، مراکز فرهنگى و تفریحى مختصبانوان.
- پیشبینى ضبط و تکثیر کلاسهاى آموزشى براى استفاده غیرحضورى علاقمندان .
تبصره:
آییننامه اجرایى سیاستهاى فوق را شوراى اجتماعى وزارت کشورتهیه و دبیرخانه شوراى عالى انقلاب فرهنگى به دستگاههاى ذىربط ابلاغ مىکند. نظارت بر اجراى آن نیز بر عهده هیئت نظارت و بازرسى شوراى عالى انقلاب فرهنگىمىباشد.
